Problemy w gospodarce odpadami
W środowisku miast i wsi problemy dotyczą właściwie każdego typu odpadów. Jednym z podstawowych jest podrzucanie odpadów. Będąc na spacerze w lesie, idąc polną drogą lub poruszając się po nieużytkach, natrafiamy na porzucone odpady. Zwykle są to zmieszane odpady komunalne lub komunalnopodobne. Zdarzają się wielkogabarytowe, budowlane ale i niebezpieczne – np. eternit czy elektronika. 
Takie działanie jest nielegalne i bardzo szkodliwe dla środowiska. Jeże poszukujące pokarmu zaplątują się w folię, wchodzą do opakowań, gdzie giną z uduszenia. Worki foliowe są rozwiewane po okolicy, a ich zawartość zostanie rozwleczona przez dzikie zwierzęta. Ptactwo połyka odpady, myląc je z pokarmem, co powoduje zatkanie przewodu pokarmowego i śmierć w męczarniach. Toksyczne substancje są wymywane przez deszcze i dostają się do gleby i wód podziemnych, a te wody są wykorzystywane jako wody pitne.
Zatem wyrzucając odpady w miejscach do tego nieprzeznaczonych, narażamy zwierzęta na okrutną śmierć, a ponadto trujemy sami siebie.
Dzikie wysypiska czyli podrzucanie odpadów.
Podrzucanie odpadów to problem dotyczący ustronnych miejsc – np. skrajów lasów czy pól, ale także zamkniętych altan śmietnikowych w miastach, gdzie pod zamkniętymi drzwiami napotykamy worki porzucone przez „roztargnionego” mieszkańca który „zapomniał” kluczy.
Na zdjęciu poniżej widzimy odpad elektryczny – lodówkę wrzuconą do potoku górskiego. Ileż energii trzeba było włożyć, aby ją tam wywieźć i zepchnąć? Takie odpady bezpłatnie można oddać do PSZOK (Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych). Należy sprawdzić, gdzie taki punkt się znajduje i kiedy jest otwarty. Pamiętajmy, że jeśli kupujemy nowy sprzęt typu lodówka lub pralka, sklep/dostawca jest obowiązany odebrać od nas stare urządzenie. Nie mamy wówczas dylematu, co zrobić z zajmującym miejsce sprzętem.
Problem miejski przedstawia poniższe zdjęcie – worek z odpadami blisko altany śmietnikowej. Już uszkodzony przez ptactwo lub szczury. Co myślała osoba pozostawiająca ten worek? Kto ma go uprzątnąć?
Spalanie odpadów lub – jak mówi definicja – nielegalne termiczne przekształcanie odpadów poza instalacjami.
Spalanie odpadów jest nielegalne (zagrożone grzywną) i niezwykle trujące. Odpady spalane w ogniskach lub piecach domowych stają się źródłem toksycznych związków z grup dioksyn, furanów oraz wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych. Związki te są silnie rakotwórcze i mutagenne. Nie spalają się, ale wraz z pyłami i sadzą są wprowadzane do powietrza. Czyli tam, gdzie palone są odpady, dym wydostający się z komina (lub ogniska) emituje toksyczne związki opadające tuż przy budynku z którego są emitowane – a więc najczęściej lądują w przydomowym ogrodzie. Rośliny tam uprawiane pobierają te związki, stając się niebezpiecznymi dla zdrowia w przypadku spożycia. Jeśli w takim ogrodzie uprawiane są warzywa, z całą pewnością nie mogą być uważane za zdrowe. Na poniższej fotografii widzimy spalanie odpadów z tworzyw sztucznych w ognisku. Toksyczny (rakotwórczy) dym zatruwa rośliny, glebę, wdychają go stojący opodal ludzie. Emitowane związki są trwałe, bardzo odporne na biodegradację.
To m.in. znany benzo(a)piren oraz legendarne już dioksyny i furany. Związki te mają także działanie rakotwórcze, powodujące powstanie raka wielu narządów, ale także białaczkę. Związki te powodują powstanie wrodzonych wad genetycznych, a także wpływają negatywnie na płodność (np. mogą wywołać poronienia).
Co jest odpadem lądującym w piecu? Tworzywa sztuczne (w tym butelki po napojach), stare meble, zabawki, a nawet pocięta boazeria. Jeśli drewno jest impregnowane, klejone, malowane lub lakierowane – nie jest biomasą tylko odpadem. Zatem stare połamane krzesło nawet wykonane z litego drewna nie jest biomasą! Płyty wiórowe, paździerzowe, płyty OSB, sklejka, fornir oraz inne drewno będące niegdyś przedmiotem użytkowym nie może być spalane. Szczególnie niebezpieczne są podkłady kolejowe, które muszą być przetwarzane w procesach wysokotemperaturowych (gdzie temperatura procesu ponad 1200oC) w wyspecjalizowanych zakładach.
Takie odpady należy oddać bezpłatnie do punktu PSZOK. Inne odpady też można tam pozostawić. Jakie? Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny (w tym spalone świetlówki, baterie, ale także sprzęt komputerowy lub niesprawny przedłużacz), odpady budowlane, biomasę (w tym skoszoną trawę), odpady wielkogabarytowe (szafa, wersalka) oraz makulaturę. W przypadku odpadów budowlanych obowiązują limity masy – np. 1 lub 2 tony takich odpadów na rok od jednego gospodarstwa domowego. Na poniższym zdjęciu pokazano odpady budowlane (ktoś zrobił sobie remont łazienki). Torba z gruzem, stłuczona muszla i miska byłyby przyjęte w punkcie PSZOK bezpłatnie.
W celu ograniczenia takich zachowań, w miejscach gdzie regularnie podrzucane są odpady instalowane są fotopułapki rejestrujące pojawiające się tam osoby.
Podsumowując, podrzucanie odpadów lub ich spalanie są działaniami nielegalnymi i bardzo niebezpiecznymi dla zdrowia i życia ludzi, zwierząt oraz środowiska jako całości.
Tekst i zdjęcia: Tomasz Ciesielczuk
