Odnawiają perełki architektoniczne regionu, dbają o szczegóły i nawiązują do historii. Zależy im na zachowaniu dziedzictwa historycznego. Przywracają blask kamienicom, pałacom, kościołom. Marszałek województwa opolskiego wręczył nagrody „Zabytek na medal”.
Dotacje, wsparcie finansowe, unijne dofinansowanie, na taką pomoc ze strony urzędu marszałkowskiego mogą liczyć właściciele zabytkowych budynków. Te wymagają milionowych nakładów, ciągłej naprawy, a często poważnego remontu. Dzięki pasjonatom wiele obiektów, które popadały w ruinę, zostało uratowanych.
W tym roku pierwszy raz wręczono nagrodę „Zabytek na medal”, ufundowaną przez zarząd województwa. Okazją do poznania laureatów było święto województwa opolskiego, które odbywało się w Mosznej.
– Podkreślamy znaczenie ochrony materialnego dziedzictwa kulturowego województwa opolskiego. Nagroda przyznawana jest za działalność w zakresie opieki nad zabytkami lub za realizację wartościowych projektów konserwatorskich, w tym za przeprowadzenie charakteryzujących się wysoką jakością i wysokim poziomem wykonawstwa prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku, a także za właściwe użytkowanie zabytku – podkreśla wicemarszałek województwa opolskiego Zbigniew Kubalańca.
W kategorii utrwalenie wartości zabytkowej obiektu, poprzez przeprowadzenie robót budowlanych lub prac konserwatorskich, nagrodę otrzymał Zamek Książęcy Niemodlin. Joanna Kardasińska, prezes Fundacji na rzecz Zamku Książęcego Niemodlin, odebrała nagrodę w imieniu rodziny, która zajęła się obiektem. – Przywracamy zamek na mapę turystyczną naszego województwa. Chcemy, aby był on otwarty dla wszystkich. Cały czas prowadzimy prace remontowe, rewitalizacyjne, a jednocześnie udostępniamy obiekt dla turystów. Prace mamy podzielone na etapy. Teraz przygotowujemy restaurację, gdzie będzie podawany nasz regionalny karp. Działa już punkt informacji turystycznej – mówi Joanna Kardasińska. Przypomnijmy, że prace rozpoczęły się w 2016 roku. Łączna wysokość poniesionych dotychczas nakładów przy zabytku wynosi około 10 000 000 zł. Najbliższym wydarzeniem na niemodlińskim zamku będzie EtnoFestiwal 15 sierpnia.
O podobny zabytek zadbał również Mirosław Garack, właściciel zamku w Bożejowie. – To była siedziba pruskiej arystokracji. Obiekt trafił w moje ręce w opłakanym stanie. Pięć lat trwał remont. Teraz turyści cieszą się z tego przywróconego do życia zabytku. Ostatni właściciel napisał książkę o zamku. W tej sadze o śląskiej rodzinie znalazłem wiele szczegółów związanych z wnętrzami i samym obiektem. Na tym się wzorowałem i to pozwoliło wiernie odtworzyć wiele detali – mówi Mirosław Garack. Remont zamku Bożejów trwał od roku 2014. W początkowej fazie wykonano podstawowe prace polegające m.in. na wymianie dachu, remoncie elewacji i systemu ogrzewania, a także odnowieniu stolarki okiennej i renowacji wnętrz. Ostatecznym elementem było zagospodarowanie terenów zielonych wokół nieruchomości wraz z zabezpieczeniem zabytkowych drzew dębowych. Inwestycja finansowana była ze środków własnych i wiązała się z nakładami w wysokości 3 743 000 zł.
Za remont zabytkowej kamienicy w Nysie przy ul. Brackiej nagrodę odebrała Elżbieta Harhura, prezes Nyskiego Księstwo Jezior i Gór. Stowarzyszenie przeprowadziło prace w zakresie przebudowy i zmiany sposobu użytkowania lokalu byłej siedziby PTTK na Centrum Produktu Lokalnego usytuowanego w parterze kamienic przy ul. Brackej 2-4 oraz 6-8 w Nysie. Nakłady finansowe w wysokości 689 149,69 zł poniesione dzięki dofinansowaniu z Funduszy Europejskich w ramach poddziałania 19.3 „Przygotowanie i realizacja działań w zakresie współpracy z lokalną grupą działania” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.
– Mamy swoją siedzibę. Jest to centrum produktu lokalnego. Spotykają się tutaj twórcy, rękodzielnicy, odbywają się szkolenia. Promujemy nasz obszar Księstwa Nyskiego. W tym miejscu spotykają się Ci, dla których ważny jest produkt lokalny. Zlokalizowani jesteśmy w centrum Nysy, każdy turysta odwiedza to miejsce. Obok mamy swoje biuro – mówi Elżbieta Harhura. Architekt Szymon Pleszczak podkreśla walory historyczne zabytku. – Każda praca z zabytkiem to ciężkie wyzwanie. W ten remont było angażowanych wiele osób. To odznaczenie jest dla nas wielkim zaszczytem. Na 107 metrach mogliśmy połączyć nowoczesność z historią. Z zewnątrz kamienica jest bardzo okazała, nam zależało na tym, aby wnętrza nawiązywały do tradycji. Jest wiele elementów jak np. gzymsy – mówi Szymon Pleszczak.
Uznanie zdobył również obiekt z Brzegu. Chodzi o willę z 1874 r. i budynek wozowni. Nagrodę odebrał Janusz Piotrowicz, który na własną rękę przeprowadził remont. Obecnie działa w nim popularna brzeska restauracja, oferująca doskonałe dania kuchni polskiej i regionalnej, przygotowywane w oparciu o sprawdzone receptury i serwowane w klimatycznych wnętrzach, w otoczeniu starych zdjęć, obrazów i antyków. – Obok willi jest wozownia. Przed transformacją w tym miejscu było przedszkole. Później kolejny właściciel doprowadził budynek do ruiny. Dokonałem renowacji elewacji, sztukaterii, wszystko wiernie odtworzyłem. Wiele elementów było w katastrofalnym stanie. Później przyszedł czas na rozbudowę wozowni. Powstał kompleks gdzie znajduje się obecnie restauracja. Moja córka jest autorką fresków – mówi Janusz Piotrowicz.
Podobnie nagrodzone zostały prace związane z remontem budynku, gdzie mieści się nowa siedzibą biura podróży Itaka przy ul. Damrota 2 w Opolu. Spółka przeprowadziła przebudowę 4-kondygnacyjnego budynku biurowego powstałego ok. 1925 r., będącego przez 100 lat siedzibą banków. Obiekt wymagał gruntownego remontu. Zachowano możliwie największą liczbę elementów świadczących o historii i wartości architektonicznej zabytku. Łączna wysokość poniesionych nakładów na prace przy zabytku wyniosła 13 500 000 zł.
Pałac w Woskowicach Małych zdobył nagrodę w kategorii adaptacja obiektu zabytkowego na nowe cele i formy wykorzystania. W pałacu mieści się siedziba Ośrodka Leczenia Odwykowego. Obiekt z przełomu XVIII i XIX wieku wpisany jest do rejestru zabytków województwa opolskiego. W roku 2023 zakończyła się tam termomodernizacja. Łączna wartość zrealizowanych robót budowlanych to ponad 6 920 000 zł. Prace udało się wykonać dzięki dofinansowaniu z funduszy europejskich w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego na lata 2014-2020.
Wśród nagrodzonych zabytków znalazły się również obiekty sakralne. W kategorii utrwalenie wartości zabytkowej obiektu, poprzez przeprowadzenie robót budowlanych lub prac konserwatorskich, nagrodzono prace konserwatorskie przy ołtarzu głównym z kościoła pw. św. Mikołaja w Dzielowie. Łączny koszt prac wyniósł blisko 60 000 zł, z czego 40 000 zł stanowiła dotacja przekazana przez Zarząd Województwa Opolskiego. Podobną nagrodę otrzymał Kościół Parafialny pw. św. Michała Archanioła w Szklarach. W latach 2016-2023 Parafia realizowała prace przy zabytkach ruchomych stanowiących wyposażenie kościoła. Przeprowadzone zostały m.in. prace restauratorskie przy ołtarzu głównym i ołtarzach bocznych, obrazach oraz rzeźbach zdobiących wnętrze świątyni, których łączny koszt wyniósł ponad 285 000 zł. W tym kwota 63 000 zł przekazana dzięki dofinansowaniu z funduszy europejskich w ramach działania „Zachowania dziedzictwa lokalnego” w ramach strategii rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność PROW 2014-2020. Nagrodę otrzymał również Kościół św. Jakuba Apostoła w Małujowicach. W 2022 roku został uznany on za Pomnik Historii, ze względu na wartości artystyczne, historyczne i naukowe oraz autentyczność substancji gotyckiego kościoła wiejskiego z zachowanym zespołem cennych średniowiecznych polichromii. Na przestrzeni lat prowadzono liczne prace przy zabytku, m.in. przy elewacji, polichromiach ściennych, ołtarzu głównym. Łączna wysokość nakładów finansowych poniesionych na prace przy świątyni przekracza 4 000 000 zł, na co składają się miedzy innymi dotacje z funduszy europejskich oraz budżetu województwa opolskiego.
W kategorii adaptacja obiektu zabytkowego na nowe cele i formy wykorzystania, nagrodę otrzymała Huta Żelaza w Zagwiździu. Huta powstała w połowie XVIII w. jako jeden z ważnych ośrodków ówczesnego przemysłu metalurgicznego w Królestwie Prus. Zabudowania zachowały się w dużej części do obecnych czasów i stanowią jeden z najciekawszych zabytków techniki w regionie. Jednym z lepiej zachowanych obiektów jest budynek młotowni, czyli kuźni z 1806 r. Prace udało się wykonać dzięki dofinansowaniu z funduszy europejskich w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego na lata 2014-2020. Łączna wartość zrealizowanych robót budowlanych to ponad 650 000 zł.
